Smaointe Polaitíochta Ba mhaith an beart píonós an bháis a bhaint as an mBunreacht. le Proinsias Mac Aonghusa (Craoltóir agus iriseoir gairmiúil) Ba mhaith an beart a rinne an tAire Dlí agus Cirt Seán Ó Donnchadha agus Oireachtas Éireann tré chéile deis a thabhairt don phobal ar an 7 Meitheamh gach tagairt do phíonós an bháis a ghearradh amach as Bunreacht na hÉireann. Is fada anois imithe an crochadh féin ach is fearr nach mbeadh aon chineál stádais aige i mbundlí na 26 Chontae. Is é Breandán MacGahon, TD de chuid Fine Gael i gContae Lú, an t-aon duine i dTeach Laighean a sheas go poiblí ar son an phíonóis bháis. Ach bhí an lá ann nuair a bhíodh beagnach gach polaiticeoir ar son crochadh. Ní fhacthas a dhath a bheith cearr leis; bhítí ag magadh fúthu siúd a chuireadh ina choinne go háirithe fúthu siúd a raibh sé de mhisneach acu agóid shíochánta a dhéanamh taobh amuigh de Phríosún Mountjoy an mhaidin a mbíodh crochadh á déanamh. Ar eagla na mí-thuisceana, nílim in aon chor faoi láthair ag trácht ar phríosúnaigh polaitíochta a crochadh, nó a cuireadh chun báis le piléir, tar éis triail cúirte míleata. Is faoi ghnáthdhaoine a bhí ciontaithe i marú ag coistí gnáthchúirteanna atáim ag caint. Síleadh Seán Mac Giolla Bhríde agus a leithéid, agus ní mórán díobh a bhí ann, a bheith ait ar fad de bharr iad a bheith chomh mór sin in aghaidh an phíonóis bháis. Níor cuireadh duine ar bith chun báis le linn do Sheán a bheith ina Aire idir 1948 agus 1951. Bhí neart údair aige lena bheith in aghaidh chrochadh agus bású Stáit i gcoitinne. Tar éis an tsaoil cuireadh a athair, an Mhaor Airm John MacBride, chun báis tar éis Éirí Amach 1916. Cúirt mhíleata a dhaor chun báis eisean, ar ndóigh. Ach bhí údar amháin fíor áirithe ag Seán nár thuig gach duine, b'fhéidir. D'inis sé dom faoi lá i gCaireo, idir dhá chruinniú trom go leor le Airí rialtais. Mar abhcóide sna daichidí, sílim, bhí seisean ag cosaint fir as lár tíre a raibh sé curtha ina leith gur mharaigh sé a bheanchéile. Daoradh an fear chun báis, agus níor éirigh lena achomharc, agus dhiúltaigh an rialtas a mholadh don Uachtarán an bhreith bháis a chur i leataobh. Ba é Sáirsint Gardaí an cheantair inar chónaigh sé is láidre agus is fearr a thug fianaise ina choinne. An oíche sular crochadh é chuir sé fios ar Sheán go Mountjoy. Ghabh sé buíochas leis as a raibh déanta aige ar a shon. Ansin chuaigh an fear bocht ar a ghlúine agus dúirt sé: 'Táim chun dul i láthair Dé ar maidin amárach. Táim ag mionnú duit go pearsanta nach mé a mharaigh mo bhean. Mar a dúras cheana, creidim gurb é an Sáirsint a mharaigh í.' Níl aon amhras ann anois ach gurbh fhíor sin. Cúrsaí gnéis idir í féin agus an Sáirsint a chuaigh aimhréiteach, agus faitíos arsean go bpoibleofaí an scéal, is cosúil a bhí i gceist. Is cuma anois faoi sin. Ach ní cuma faoi dhuine neamhchiontach a bheith curtha chun báis ag an Stát. Chreid Seán Mac Giolla Bhríde, agus ba dhuine é a raibh ard-eolas aige ar chúrsaí den chineál sin, gur cuireadh roinnt mhór daoine chun báis san 19ú agus 20iú haois in Éirinn de bharr dearmaid dlí, failí, agus droch-intinn, scaití. Minic go leor, is iad na daoine a dhein an choir a thug an fhianaise a sheol daoine neamhchiontacha chun na croiche. Nuair a chuimhnítear air, nach ar Sheisear Birmingham agus ar Cheathrar Guildford a bhí an t-ádh an píonós báis a bheith críochnaithe i Sasana nuair a frítheadh iadsan ciontach? Ní tharlóidh sin san 21ú haois, le cúnamh Dé agus dea-mhéin an phobail; tá an tsibhialtacht ag déanamh roinnt dul chun cinn, go mórmhór san Eoraip. Ní hionann an scéal, mar is feasach sinn, i Stáit Aontaithe Mheiriceá agus sa tSín agus i dtíortha éagsúla eile atá chomh fuilteach agus chomh barbartha is a bhíodar riamh. Cé mhéad daoine neamhchiontacha atá maraithe ag na Stáit éagsúla sin le scór, leathchéad, agus céad bliain, gan trácht in aon chor orthu siúd a bhí ciontach sna coireanna a cuireadh ina leith? Is é Cathal Ó hEochaigh, le linn dó a bheith ina Aire Dlí agus Cirt, b'fhéidir an tAire Dlí agus is Cirt is fearr dá raibh san Stát, a chuir bac ar chrochadh. Ní raibh sé éasca sin a dhéanamh; bhí a lán ar a shon, ina measg mar shampla, Séamus Diolún, ceannaire Fine Gael, a shíl gur mheasa príosún saoil ná crochadh. Ach bhí síolteagasc tábhachtach i gcoinne an chrochadh Stáit déanta ag Breandán Ó Beacháin ina dhráma The Quare Fellow. Chuaigh an dráma sin faoi chrochadh Barney Kirwan a mharaigh a dheartháir sna daichidí go mór i bhfeidhm ar dhaoine sa tír seo agus sa Bhreatain. Bhí an-chaint faoi, i gcaoi is go raibh fhios ag daoine nach bhfaca an dráma iad féin cad faoi a raibh sé. Bhí an tráth ann nuair ba ghnáth chuid den tsaol an crochadh. Agus ó tharla go mbíonn poiblíocht sa tír seo ar imeachtaí i Sasana bhí neart cainte faoi chrochadh sa tír sin. Bhíodh a lán dá gcrochadh sa Bhreatain Mhór; ní móide go mbíodh aon mhí ann nach mbeadh trácht ar dhuine éigin a bheith dá chur chun báis. Is fíorbheag duine a bhíodh ag cur ina aghaidh seo ar fad, cé go mbíodh imní faoi chúiseanna ar leith in amannaí. Glacadh leis an ceart a bheith ag an Stát duine a bhí ciontaithe i marú a chur chun báis. Go deimhin féin, scaití nuair a mholadh an rialtas ar údair éagsúla don Uachtarán an bhreith bháis a chur i leataobh agus príosún saoil a ghearradh ar an duine ina ionad, ní bhíodh an pobal sásta. Sa bhliain 1954 a crochadh an fear deiridh a chuir an Stát seo chun báis go foirmeálta. Sin le rá gur ar éigean atá mórán faoi aois a 55, nó mar sin, ar cuimhin leo an crochadóir Sasanach a bheith ag teacht go Baile Átha Cliath lena gnhó scanraitheach a dhéanamh. Níor fhostaigh an Stát Éireannach marfóir lán aimseartha dá chuid féin riamh. Déanadh iarracht sin a dhéanamh sna Fichidí. Bhí fógra sna nuachtáin thar ceann an rialtais ag lorg crochadóra. Ní raibh aon easpa iarrthóir ann, ar a laghad sagart amháin ina measc! Ach tar éis an scéal a scrúdú níos géire, síleadh nach mbeadh dóthain oibre le déanamh go lánaimseartha ag crochadóir stáit Éireannach, agus cinneadh dul i muinín crochadóirí gairmiúla Sasanacha a dhéanfadh an obair ar chonradh. Is cinnte go bhfuil daoine fós ar na hoileáin seo a bheadh ar son crochta, an cineál céanna duine ar mhian leis go gcuirfí píonós breise ar phríosúnaigh seachas an pionós a ghearr an chúirt orthu. Cloistear iad seo ag béicíl scaití faoi phríosúnaigh a bheith ligthe amach ar chúpla lá saoire de bharr gaoil gairid dóibh a bheith i mbaol báis nó a leithéid. Síltear i Sasana dá mbeadh Reifreann ann leis an bpíonós báis a scaoileadh ar ais go n-éireodh leis. Cá bhfios? Ach is dóigh dá gcuirfí an cheist in aon tír go gairid tar éis tubaist mhór choiriúil inar maraíodh roinnt daoine go mbeadh a lán a déarfadh gur gá píonós báis a bheith ann. Nuair a maraíodh Ambasadóir na Breataine, Christopher Ewart-Biggs, blianta ó shin bhí dream ag iarraidh go gcrochfaí na marfóirí. Mar a tharla, níor frítheadh greim riamh orthu. Mar a gcéanna nuair a maraítear Garda Síochána. Tá seo intuigthe. Is ionann Garda a ionsaí agus tabhairt faoin bpobal i gcoitinne. Mar ní ar a shon féin ach thar ceann an phobail a bhíonn Garda Síochána ag feidhmiú. Tuigim go rímhaith go mbíonn bligeáird i measc na nGardaí mar a bhíonn i measc dreama ar bith. Ach níl aon bhaint aige sin leis an scéal. Is uafás ar leith marú Garda agus é nó í ar diúité. Ach ní údar ar bith sin chun an chroch a thabhairt ar ais. Ach bíonn i gcónaí ann daoine a shíleann a mhalairt agus in amannaí bíd glórach. © Feasta agus na Scríobhneoirí

An baile - Feasta