Gnáthchaint an Lae
Téacs: Maith Thú
- Sa téacsleabhar, níl na hAonaid go léir ar aon fhad.
Uaireanta thógfadh Aonad níos mó ná coicís.
- Ni gá gach Aonad a dhéanamh
Na Téamai seo a leanas
- Mé féin
- Ár Scoil
- An Fómhar
- Oíche Shamhna
- An Nollaig
- An Fear Sneachta
- An Fiaclóir
- An tEarrach
- Lá le Pádraig
- An Cháisc
- Béilí
- Breithlá
- Sa Bhaile
- Lá Cois Farraige
Gnathchaint an Lae: Athdhéanamh mar is gá
| Beannachtaí |
Dia duit – Dia’s Muire
duit; Tá fáilte romhat. Breithlá sona duit. Nollaig shona duit. Gabh mo
leithscéal. Más é do thoil e. Go raibh maith agat. Conas atá tú? |
| An Páiste: |
Cad in ainm duit? Ainm agus
sloinne (iad a rá agus a scríobh). Cén rang ina bhfuil tú? Cá bhfuil
cónaí ort? deirfiúir, deartháir. |
| An Scoil: |
- Troscán na Scoile:
cathaoir, clárdubh, scáthán, an bord dúlra, cófra, an
leabharlann.
- Na hÁbhair:
Gaeilge, Béarla, Matamatic, Corpoideachas, Ceol, Eolas Diaga,
Eolas Imshaoil, Éolaíocht, Stair, Tír Éolaíocht agus
Amharcealaíona.
- Fearais: Rialóir,
peann luaidhe, peann, cóipleabhar, cailc, glantóir, ríomhaire,
téipthaifeadán, mála scoile, clog, binse, féilire, cófra,
scriosán.
- Daoine sa scoil: dalta, daltaí, múinteoir,
príomhoide, rúnaí, faillí,
|
| Éadaí: |
geansaí, léine, hata,
bríste, bróga, cóta, seaicéad, cnaipe, stocaí, scairf, lámhainní,
buataisí, caipín, carbhat, sciorta. |
| Briathra: |
D’éirigh, chuaigh, nigh,
scuab, chuir, chóirigh, d’ith, fuair, D’fhág, tháinig, shiúil,
(Iad a léamh, a scríobh agus a litriú). |
| An Teach: |
- Na Seomraí:
seomra codlata, seomra folctha, an chistin, staighre, halla, an
seomra suite, an seomra bia, seomra cónaithe.
- Nithe sa Teach: an dabhach, doirteal, sconna,
leaba, cuisneoir, fuinneog, dallóga, cuirtíní, sorn, cupán, sásar,
forc, spunóg, pláta, scian, cruiscín, babhla, mias, citeal,
ubhchupán, pota, simléar, cosán, tor, faiche, gairdín, díon,
geata, fál, scuab ingne,
gallúnach, báisín, meaisín níocháin, tuáille, folcadán, tolg.
- Tithe: seanteach,
carbhán, árasán, bungaló, teach dha stór, stiaghre.
|
| Bia/Béilí: |
- bricfeasta, lón, dinnéar, tae, suipéar.
- píosa aráin, cupán tae, im, bainne, subh,
siúcra, salann, ispíní, calóga arbhair,, leite, brioscaí,
ceapairí, úll, feoil, prátai, tósta, ubh, sú óraiste, criospaí,
Iógart, milseog, sceallóga, piseanna, bagún agus cabáiste, uachtar
reoite, anlann,, trátaí. *Is maith liom…. Ní maith liom …. *
Ith bia slaintiúil.
|
| Na hUimhreacha: |
- Rudaí go dtí triocha
- daoine go dtí deichniúir
- Na horduimhreacha – an chéad, an dara, an
tríú.
|
| An t-Am: |
Cén t-am é? Uair a chloig
agus leathuair a chloig. |
| Na laethanta: |
An Luan, An Mháirt, An
Chéadaoin, Déardaoin, An Aoine, An Satharn, An Domhnach. |
| Na Míonna agus na
Séasúir: |
- An Fómhar – Lúnasa, Méan Fómhair, Deireadh
Fómhair; crann, duilloega, ag titim, feirmeoir, sméara dubha, cnó
capaill, an ghráinneog, iora rua.
- An Geimhreadh – na míonna, aimsir
fuar, sneachta ag titim, fear sneachta,
chaith, bhuail, calóga sneachta, leac oighir, spideog,
scamaill, ag titim anuas, liathróidí sneachta.
- An tEarrach – míonna, caoirigh, huain.
|
| Dathanna: |
dearg, bán, donn, gorm,
liath, dubh, glas, buí, corcra. |
| Aimsir: |
Conas a bhí an aimsir? lá
fuar, lá fliuch, lá te, lá gaofar, ag cur báistí, an ghrian ag
taitneamh, scamallach, sneachta. |
| Oiche Shamhna: |
bananaí, bairín breac,
seacláid, úlla, milséain, brioscaí, cnónna, liomanáid, oráistí,
piorraí, cluichí, plumaí, cailleach, scuab, creatlach, púca, báisín
uisce. |
| Peataí: |
Cé leis an peata? madra,
cat, coinín, capall, coileán, iasc orga, luch, pearóid, canáraí. *
Céard a olann siad? Céard a itheann siad? Cá gcónaíonn siad? |
| Slite Bheatha: |
an dochtúir, an bhanaltra,
an garda, fear an phoist, bean an phoist, cigire, príomhoide, múinteoir,
fear an bhainne. |
| An Nollaig: |
Íosa Críost, Muire, Iósaf,
stábla, mainséar, bó, asal, réalta, Oíche Nollag, séipéal, aingeal,
San Nioclás, soilse, balúin, crann, maróg, stoca, sneachta, aoire,
caora, rí, bronntanas, coinneal, turcaí, cuileann. * Nollaig shona duit?
Gurab amhlaidh duit |
| An Fiaclóir: |
fiacla, cé mhéad ?
tharraing, líon. |
| Lá le Pádraig: |
bratach na hÉireann,
seamróg, suaitheantas, cláirseach, paráid, Naomh Pádraig, banna ceoil. |
| An Cháisc: |
Cáisc shona duit. Ubh
Chasca. |
| Siopaí |
siopaí glasraí, siopa
milseán, siopa bróg, siopa brégán, ollmhargadh, siopa éadaí, siopa
bhúistéara. |
| Airgead: |
Cé mhéad ? cent, dhá
cent, deich cent, fiche cent, euro. |
| Breithlá: |
cáca, bronntanais, cóisir,
coinnle, breithlá sona duit. |
| An Gairdín: |
seid, spád, barra rotha,
ráca, sluasaid, píce, oiniúin, pónairí, cabáiste, prátaí, piseanna,
tornapa, leitís, cairéad, cóilis. |
| Catheamh Aimsire: |
ag imirt peile, ag imirt
leadóige, ag imirt iománaíochta, ag imirt cispheile, ag éisteacht leis
an raidió, ag féachaint ar an teilifís, ag snamh, ag rothaíocht, ag
seinm ceoil, ag léamh, feadóg, camán, bratach, sliotar, geansaí,
réiteoir, cúlbaire, foreann, liathróid.
Is maith liom bheith… Ní maith liom bheith…. |
| Na Baill Bheatha: |
lámha, cluasa, cosa, srón,
smig, béal, gruaig, méara, droim, muinéal, fiacla. |
| Mothúcháin: |
áthas, tuirse, brón, ocras,
tart, fuacht, grá, eagla, tinneas, teas. |
| Ar an Trá: |
caisléan, buicéad, spád,
sliogáin, an trá, ag lapadáil, feamainn, portán, deochanna, ag snámh,
tuáille, culaith snámha, ag seoladh. |
| Glaoch an Rolla: |
Anseo. Níl sé anseo. Cá
bhfuil sé? |
Filíocht:
Rogha an mhúinteora
Litriú:
- Iad a thógaint ó ghnáthchaint an lae.
- Na briathra
- ainm
- sloinne
- rang
- aois
- seoladh
- scoil
- dathanna
- uimhreacha.
Contact Us
|
