Return to Homepage :

 

Léiriú de chuid

 

Choláiste Eoin agus Choláiste Íosagáin

 

Le cabhair ó Fhoras na Gaeilge

 

 

Táin

Bó Cuailnge

 

 

Ceoldráma cumtha agus stiúrtha ag

Colm Ó Foghlú

 

3-6 Bealtaine 2006

 

Fuaim: Seán McKeon

Soilsiú: Megan Doherty

  Scannánaíocht: Evan Doherty



 

Colm Ó Foghlú

Nuair a bhí Colm Ó Foghlú ina bhuachaill óg, bhí sé ina bhall de scoil chlúiteach damhsa Uí Shé. Ina dhiaidh sin, rinne sé staidéar san Acadamh Ríoga agus sa Choláiste Ceoil, Baile Átha Cliath ar amhránaíocht agus ar uirlisí ceoil éagsúla. Ina dhiadh sin arís, bhain sé amach céim sa cheol in Ollscoil na hÉireann, Corcaigh, i gcumadóireacht cheoil agus phianó faoi stiúir an Dr. Mícheál Ó Súilleabháin.

Moladh go hard a albam aonair, Echoing, a seoladh i 1997. Tá seóanna éagsúla scríofa aige, ina measc, Gaelforce Dance, seó amharclainne a d’oscail sa Nua Shéalainn i 1997, agus a rinne turas ar fud na hAstráile, na hÁise agus Mheiriceá Thuaidh os comhair lucht féachana de 4 mhilliún duine in ionaid iomráiteacha, The Royal Albert Hall ina measc. Bhain seóanna eile ar nós Irish Thunder do Busch Gardens, clú amach freisin agus tá iomrá ar a cheolrian do The Life of Sex and Sinners TG4/Tyrone. Bhí Colm ina láithreoir ar Tóin le Gaoith TG4 agus bíonn a ghuth le cloisteáil go rialta ar chartúin TG4.

Le déanaí, bhí Colm Ó Foghlú ina stiúrthóir ar Riverdance in amharclann an Gaiety agus tá súil aige céim máistreachta sa drámaíiocht nua-aimseartha a bhaint amach go luath sa Choláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath



An Scéal

Gníomh I

Tá muintir Chonnacht agus a gcáirde as Cúige Uladh ag cóisir i gCruachain, príomhdhún an chúige. Cuireann teach na banríona Méabh deireadh leis an spraoi. Ní túisce ann í ná tosaíonn sí ag sáraíócht lena fear céile faoin saibhreas atá ag gach duine acu. Ní róshásta atá Méabh nuair a fhaigheann sí amach go bhfuil tarbh iontach ag Ailill nach bhfuil a macasamhail aici féin. Tá a fhios aici go bhfuil a leithéid i gCúige Uladh agus socraíonn sí ar an tarbh sin, an Donn Cuailnge, a fháil. Cuireann sí teachtairí chuig Conchúr ach ní éiríonn leo an beart a dhéanamh agus níl fágtha de rogha anois ag Méabh ach dul chun cogaíochta. Ag dún Chonchúir casann Cú Chulainn agus Eimear ar a chéile agus titeann siad i ngrá. De bharr an chogaidh atá ag bagairt caithfidh Cú Chulainn dul go hAlbain le barr feabhais a chur ar a chuid scileanna laochta. Geallann sé go bpósfaidh sé Eimear ar fhilleadh dó.

Gníomh II

Le bainis na beirte a thosaíonn an dara gníomh. Le linn na bainise, cuireann Méabh fios ar dhlúthchara Chú Chulainn, Feardia, agus caithfidh sé filleadh ar Chonnachta. Éilíonn sí de go dtroidfidh sé ar a taobh sa chogadh atá ag teacht. Tugann seo ar Fheardia agaidh a thabhairt ar a chara Cú Chulainn sa chath, comhrac a bhfuil deireadh tragóideach leis.



Táin Bó Cuailnge

Tá áit ar leith ag Táin Bó Cuailnge i measc seoda liteartha na Gaeilge atá tagtha anuas chugainn ónár sinsir. Le breis is 1200 bliain tá an scéal seo á insint agus á athinsint agus tá greim láidir aige ar shamhlaíocht mhuintir na hÉireann.

Tá réimse leathan daoine tagtha faoi anáil an mhórscéil seo agus é ina spreagadh acu. Ina measc tá Pádraig Mac Piarais, W.B. Yeats agus an racghrúpa Horslips. Scéal iontach atá ann faoi ghrá agus éad, faoi uaisleacht agus crógacht, faoi shaint agus gráin. Is cuid lárnach dár n-oidhreacht é agus aithnítear freisin é mar chuid tábhachtach de litríocht na hEorpa.

Is iad saint agus gliceas Mhéabha a chuireann tús leis an gcogadh mór idir Uladh agus Connacht, cogadh a chuireann deartháir ag troid le deartháir agus a léiríonn uaisleacht agus crógacht Chú Chulain, príomhghaiscíoch Chúige Uladh agus mórlaoch na hÉireann.

Sa leagan drámatúil seo den scéal ní dhéantar díreach an seanscéal a insint arís. Ina ionad sin cuireann Colm Ó Foghlú an scéal inár láthair in aimsir an Chéad Chogaidh Dhomhanda ag baint úsáid as scannán le cúlra a chruthú agus é ag tagairt don úsáid a baineadh as scannán le bolscaireacht a dhéanamh agus daoine óga á earcú don arm le linn an Chogaidh Mhóir. Déantar saighdiúirí as buachaillí sé bliana déag d’aois agus ardaíonn siad ceisteanna faoin mbrí atá le cogadh, ceisteanna atá chomh tráthúil anois agus a bhí said nuair a cumadh an scéal seo den chéad uair breis is 1200 bliain ó shin.



Foireann Aisteoirí

Cú Chulainn

Ultan Ó Conchubhair

Eimear

Sinéad Ní Dhubhghlais Mhórdha

Méabh

Anna Ní Uiginn

Ailill

Oisín Mac Cinnéide

Feardia

Pádraig Ó Conbhuí

Conchúr

Roibéard Ó Conchubhair

Clíodhna

Clíodhna Ní Mheachair

Aoife

Bríd Ní Chiarba

Cara le hEimear

Susan Ní Chuana

Draoithe

Ursula Ní Choill

 

Aoife Ní Dheá

Sagart

Aonghus Ó Lochlainn

Geocach Cúirte

Briain Ó Seasnáin

Anu

Aisling an Ghrá

Teachtairí

Síofra Nic an Aoire

Neasa Ní Bhriain

Muiris Landman

Síomóin Mac Toimlín

Niall Ó Maolagáin

Conall Ó Dufaigh

Pádraig Mac Giolla Phádraig



Cúirt Mhéabha

Arlene Ní Laithimh

Katie Ní Loinn

Maria Ní Dhaighre

Aoileann Ní Chuilleanáin

Róisín Ní Óráin

Carla Nic Pheadair

Rachel Nic Einrí

Alison Ní Niadh

Talia Ní Laoghaire

Karen Ní Éalaithe

Philippa de Faoite

Maedhbh Nic Dhomhnaill

Méabh Nic an Ultaigh

Ruth Ní Chiaráin

Sorcha Nic Sheoin

Caoimhe Ní Dhónaill

Muireann Ní Leidhin

Cathy Ní Chíogáin

Ciara Ní Chuirc

Tippa Nic Uaid

Sinéad Nic Gualraic

Rebekah Ní Choileáin

Caoimhe Ní Dhuibhir

Tomás Ó Dea

Daithí Breathnach

Colum Ó Séanáin

Peadar Ó Lachtnáin

Conchúir Clintúin

Donncha Ó Muirthile

Dáithí Breathnach

Pól Ó Cuinneagáin

Gearóid Ó Murchú

Tebh Ó hUiginn

Eoin Ó Suilleabháin

Shane Mac Nicoláis

Barra Ó Leidhin

Dónal Ó Maonaile

Marc Ó Cochláin

Eoin Mac Suibhne

 



 

Cúirt Chonchúir

 

Eimear Ní Loinsigh

Lauren Ní Dhufaigh

Lorna Ni Chaomhánaigh

Ruth Ní Chuileanáin

Clár de Buitléir

Jessica da Lása

Dearbhla Ní Bháille

Áine Ní Bhriain

Shannon Ní Mhaolmhanaigh

Olwyn Ní Dhúgáin

Finola Nic Gabhann

Emer Ní Cheallaigh

Fiona Nic Aodh Bhuí

Kate Ní Chléirigh

Heather Ní Mhurchú

Jessica Ní Mháille Gloinn

Julianne Ní Ghibealláin

 

Beth Ní Mhaonaigh

Hannah Ní Bhroin

Fiona Ní Mhuirí

Sadhbh Ní Fhinneadha

Jeni Ní Chasaide

Zara Fullerton

Natasha Nic Eochaidh

Aoife Ní Chiardha

Saoirse Ní Fhloinn

Rónán Breathnach

Cillian Motherway

Darragh de Róiste

Ciarán Ó Cróinín

Louis Ó Fatharta

Seosamh Ó Cinnéide

Roibéard Ó Maoláin

Seán Mac Aodhgáin



 

Ceoltóirí

Neasa Ní Bhriain

Jeni Ní Chasaide

Eleanor Ní Mhaolmhuaidh

Bróna Ní Mhaoldomhnaigh

Áine Ní Choisdealbha

Alice Ní Choisdealbha

Muireann Ní Cheannabháin

Caroline Ní Shé

Róisín Mossop

Anna Ní Bhéara

Alison Ní Shé

Muiris Landman

Daithí Mac Aogáin

Eoin Ó Ceannabháin

Maitiú Ó Casaide

Natalie Ní Chasaide

 

 

Stiúrthóirí Cúnta

Síofra Nic an Aoire

Bríd Ní Chiarba

 

Bainisteoir Stáitse

Gearóidín Ní Dhuibhir

 

Cúntóirí

Aoife Ní Chathaláin

Kim Ní Chíosóig

Caitríona Ní Ghormghaile

Sorcha Nic Aogáin

Eleanor Ní Dhúgáin

Emma Ní Riain

Caoimhe Hammond

Saoirse Ní Dhúill

Róisín de Cogan

Christina Ní Dhálaigh

Sinéad de Búrca de Fréin

Niamh Ní Laighin

Caroline Ní Annagáin

Áine Ní Bhaoill Fhionnagáin

Jessica-Clár Ní Longáin

Caoimhín Mac Seoin

Niall Ó Coillearáin

Gabhán Ó Broin

Fiachra Mac Giolla Phádraig