An Gréasán Gaeilge
©
1999
"A
World-wide Word-Web of the Irish Language"
Cnuasach Conallach
A Computerized Dictionary of Donegal Irish
a b c d e f g h i j l m n o p r s t u v
H
Chun ceannfhocal ar
leith a chuardach téigh isteach ar
"Edit" agus "Find" agus chur
réiltín roimh an fhocail e.g. *ábhar etc. .
*habán, Ardán??,
bhí sé a baint féar corrán
ar habán dheas ar áit
uasal.418 233.
*habhalt, Greim, fuair sé
hoult uirthí lena cháir.
311 54. Fuair fear..hoult
ar an eiteóig.. 311 81.
*hair, Hair níos fhearr, (a dhath níos fearr), Fear gan bean níl sé hair níos
fhearr nó díleachtaidhe asala. 420 270.
(<B. "hair").
*hata, Batáil tuí (le lasadh ar mhullach aird
mar chomhartha), hata a lasadh
ar a leithid seo a dh'árd a deánamh comharthadh dó-san.. 472
561.
*haspa, Stiall miotail a chuirtear thar stápla agus
a dhaingnítear le glas,
chuaidh sé
'un dorais agus chá rabh air ach an haspa - chá
rabh glas ná rud ar
bith air. 1184 349. Bata a bhí
i gcúl a' dorais. Ní rabh haspa ná
bolt air. 1184 367.
Ba ghrách le heaspannaí a bheith ar na doirse
uilig go léir an t-am sin.. 1184 367.
*haincearsan, 1. Ciarsúr póca, naipcín, Tharraing sise a haincearsan amach as a póca agus thriomuigh sí suas a dhá
súil.. 1185
272. scaoil sé haincearsan a bhí léithe agus thug sí amach péire
sean-bhróg.. 1185 358. spréigh
sé ar an haincearsan é.. 472 497. Sin sruth alluis anuas leat..ag tarraingt hainciuirsin amach as a póca.. 311 459. brí
mhór a bhaint amach as na aincearsaineacha..
1791 98. 2.
Éadach cinn mná, an haincearsan a bhí ar a cionn
a thabhairt dó.. 1185 382. Scaoil an bhean an haincearsan dhá cionn..
1185 382.
*heapnálann, 1. Tarlaíonn, happenáil a' scéal sin 'sa tír áit
éicint.. 311
262. creidim gurb é fa Dhondubhain a happenáileas a' seórt seo ar réir
mar bhíonn siad ag cainnt.. 311
272. ar réir mar deireann siad happenáileann
rudaí iontach ann ar feudh
a saoil. 311 279. thall
in áit a rabh Greenlaw air a happenáil seo.. 1791 210. 2. Tarlaíonn do, fiacháilt an bhfeicfead sise goidé happenáil an préataí fuar-bhruithte.. 311 371.
*heartaíáilte, Go h., (go fonnmhar <"heartily"), mo chuid a dheánamh go heartaigheáilte anocht.. 472
545.
*híombúnbó, Focal raiméise sa véarsaíocht:, Hímbúnbó chuir mé dúil
ann do dhá shúil a ba bhréaghaichte
astoigh / 'S mailileó chuir mé dúil
ann do dhá raibh (?) a bhí fás ar d'ucht
/ Hímbúnbo chuir mé dhúl ann
do chúl uilig ó bhárr go bun, / S mailileó croidhe brúightí bí damh-sa mas
tá mé duit.
310 257. (=faraor?).
*hí-ró-hó, (Focal chun leanbh a bhréagadh
i suantraí), hee ro
ho agus codail a mhacaidín, / Na girrfhiadhacha sléibhte 'na ba
bainne agam.. 311 13.
*heat : *feacht
*hú, Hú ná há, (corraí, meabhar ar bith), Níor dhubhairt
sé hú na
há léithe..
1185 559. cha rabh hú
ná há ann,
agus é 'na luighe.. 1791 230. bhí
sé ag gabháil
do'n síothmhaor sin isteach san aghaidh go dtí nár fhág
sé hú ná
há ins a' síothmhaor sin.. 1791 257. cha rabh an cú
ábalta bogadh - Cha rabh hú na
há ann. 1835 304.
*hú-háil, Béiceach, chuir
sé bunadh Chorr na gCoileán
ulig ar meisce, 's 'a staggeráil 's a' hooháil 's a reachtáil. 311 601.
*hullach hallach, Rí rá, ruaille buaille, chá rabh
ann ach é go rabh siad sínte
ins na leabthacha gus éirigh an hullach-hallach
amuigh arís. 1185 374.